Bữa cơm chiều cuối năm

Năm cũ sắp qua đi. Một năm mới đang tới và mâm cơm chiều tất niên cũng sắp được dọn ra. Bà tôi vẫn thường bảo: "Ngày Tết tha hương buồn lắm, nhớ nhà và người thân lắm, mặc dù có thể tiền bạc và mọi cái không thiếu thốn gì. Quê hương, gia đình là nguồn cội để ta trở về trong các dịp lễ Tết, đình đám...".

Vâng, Ba mươi Tết, nhà tôi cũng như biết bao các hộ dân quê đều rất bận rộn bởi vừa phải lo mua sắm, vừa phải gói bánh chưng, mổ gà, "đụng" lợn... lại vừa phải chuẩn bị mâm cơm chiều tất niên để đón ông bà tổ tiên về ăn Tết.

Tết đến, khoái nhất vẫn là trẻ con vì được nghỉ học, được ăn ngon, mặc áo quần đẹp, được đi chơi thỏa thích lại còn được người lớn lì xì. Nhà tôi nghèo lắm, hầu như quanh năm luôn thiếu đói và đứt bữa vào những độ giáp hạt vì vậy chỉ có mấy hôm Tết cả nhà mới được ăn no một chút. Bữa cơm tất niên chiều cuối năm thường là bữa đầu tiên trong mấy ngày Tết cả nhà sum vầy đủ đầy và có nhiều thức ăn ngon nên tôi thường hồi hộp mong ngóng. Có khi còn cách cả tuần mới Tết, vậy mà tôi đã hỏi mẹ xem trong bữa cơm ấy nhà mình sẽ làm những món gì, và chị cả năm nay có về kịp không...

Người ta thường nói, ăn Tết ngon nhất là bữa cơm tất niên. Mẹ biết anh em chúng tôi háo hức vì đang tuổi ăn, tuổi lớn nên riêng bữa cơm tất niên bao giờ mẹ cũng bảo bố làm thật thịnh soạn, thật nhiều món để các con được thỏa thích, no nê. Nào gà, nem chả cuốn, nào canh măng nấu bóng, thịt lợn... và cả bao nhiêu thứ rau xào nấu ngon, sau khi cúng ông bà tiên tổ xong được bê từ trên ban thờ xuống. Khi cả nhà ngồi quây quần bên mâm cơm đầm ấm, bao giờ mẹ tôi cũng nói các con ăn thoải mái đi vì đây là ngày Tết, không phải tiết kiệm. Chúng tôi ngồi đánh chén mà không phải giữ ý tứ như ngày thường, hay những khi nhà có khách, bởi lúc đó có khi chỉ mỗi đĩa thịt còn phải dành cho khách nên không dám gắp. Có năm, thấy thằng em tôi cứ xới cơm đánh chén liên hồi mẹ bảo: "Cu Tý gắp các thứ ăn đi chứ ăn cơm nhiều lại không ăn được đâu!".

Mặc dù có quá nhiều thức ăn nhưng nhiều khi tôi để ý bố, mẹ tôi vẫn như có vẻ nhường cho các con. Thấy vậy, tôi lấy đũa gắp thức ăn cho bố mẹ. Mẹ tôi vội khen: "Thằng Hai sau này là có hiếu lắm đây! Thôi con cứ ăn đi, hôm nay nhiều thức ăn mà, mấy đứa không phải lo để dành hay ăn rè đâu nhé. Cả năm nhà mình đói khổ nên bố mẹ cố lo cho các con ăn no, ăn đủ trong mấy ngày Tết...".

Có một năm, chị cả tôi đi làm mãi tận trong nam do lỡ tàu xe không về kịp nên bữa cơm tất niên năm ấy cả nhà kém vui. Mẹ và bố tôi buồn thương chị vất vả nên trong bữa cơm không khí trầm lắng hẳn đi. Mấy anh em chúng tôi ăn cũng cảm thấy không ngon vì nhớ tới chị, cảm thấy thiếu thốn, mặc dù thức ăn đầy mâm đầy bát đĩa. Khi ăn xong, cả nhà đang ngồi uống nước, mẹ bùi ngùi: "Chị cả chúng mày vất vả quá, mưu sinh cả năm quần quật vậy mà có mỗi bữa cơm chiều cuối năm cũng không được đoàn tụ gia đình!". Ngày đó không có điện thoại di động nên chị đang về tới đâu cũng chẳng thể biết được. Và mãi sáng sớm mùng Một Tết chị mới tất tưởi về tới nhà, nước mắt rưng rưng...

Còn trẻ và chưa có dịp xa gia đình nên chúng tôi chưa thấu hiểu được ý nghĩa và sự quan trọng của ngày sum vầy đoàn tụ trong bữa cơm chiều cuối năm. Bà tôi vẫn thường bảo: "Ngày Tết tha hương buồn lắm, nhớ nhà và người thân lắm, mặc dù có thể tiền bạc và mọi cái không thiếu thốn gì. Quê hương, gia đình là nguồn cội để ta trở về trong các dịp lễ Tết, đình đám...". Lớn lên tôi cũng hiểu dần được câu bà nói. Quả là, dù có làm ăn, sinh sống ở nơi đâu thì những ngày Tết thường là người ta vẫn hối hả tìm về với gia đình, với quê hương để chung vui, họp mặt và đón Tết. Bữa cơm tất niên là khoảnh khắc thiêng liêng đối với hết thảy mọi người vì đây là khoảnh khắc, là buổi họp mặt cuối cùng của năm cũ, ôn lại những vất vả, buồn vui để chuẩn bị sang một năm mới tràn đầy hy vọng.

Tôi chưa bao giờ phải đón một cái Tết thiếu cha thiếu mẹ và cũng chưa bao giờ vắng mặt trong bữa cơm gia đình chiều Ba mươi Tết bởi gia đình tôi ở một miền ngoại thành gần gặn, thế nhưng bạn bè tôi cũng đã có quá nhiều người phải chịu cảnh đón Tết không gia đình, người thân bên cạnh. Tâm trạng của họ lúc đó hẳn là rất buồn, nhớ nhà, nhớ mùi thức ăn lan tỏa quyện hòa cùng làn khói bếp mỏng manh nhưng ấm áp bay lên trên những nếp nhà đơn sơ. Có người từng ước "Giá như chiều Ba mươi được sum vầy bên mẹ, cha, bên người thân cùng mâm cơm tất niên chỉ toàn tương, cà, rau, muối... cũng được!". Thế nhưng ước ao nhỏ nhoi đó nhiều khi cũng khó có thể thành hiện thực trong cuộc đời mỗi con người, vì những hoàn cảnh khác nhau...

Năm cũ sắp qua đi. Một năm mới đang tới và mâm cơm chiều tất niên cũng sắp được dọn ra. Ở đó, mỗi gia đình đều không muốn một thành viên nào phải tha hương, vì Tết sum họp đủ đầy mới là một cái Tết trọn niềm vui nhất.

NGUYỄN LONG