Quan họ

Quan họ là thể loại dân ca giao duyên tiêu biểu của vùng châu thổ sông Hồng. Nó được hình thành và phổ biến ở vùng văn hóa Kinh Bắc xưa (là tỉnh cũ bao gồm cả Bắc Ninh và Bắc Giang ngày nay) với dòng sông Cầu chảy qua được gọi là "dòng sông quan họ". Do có sự chia cắt về mặt địa lý, nên quan họ ngày nay gắn tên cục bộ địa phương như Quan họ Bắc Ninh, Quan họ Bắc Giang.

Vào ngày 30/9/2009, hồ sơ Quan họ Bắc Ninh đệ trình lên UNESCO đã được phê duyệt và đưa vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại tại kỳ hợp thứ tư của Ủy ban Liên chính phủ Công ước UNESCO về Bảo vệ Di sản văn hóa phi vật thể.

Nhìn chung trong Quan họ người ta bao giờ cũng hát đôi. Khi một đôi trong Quan họ xướng thì bên kia cũng chuẩn bị một đôi để xướng đáp lại. Chính vì vậy hát Quan họ là loại dân ca giao duyên, đối đáp. Những nghệ nhân hát Quan họ thường được gọi là liền anh, liền chị. Cấu trúc của một điệu hát được hình thành từ những lễ kết nghĩa. Lễ kết nghĩa thường bắt đầu từ những lời chào chân thành hoặc những lời thề nguyện.

Lời ca trong Quan họ chủ yếu nói về tình cảm nam nữ, sự thủy chung. Nhưng trên thực tế họ không nghĩ đến chuyện yêu nhau mà chỉ quan hệ trên cơ sở bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau. Họ gọi nhau bằng anh chị em, bạn hoặc tôi. Địa điểm hát thường là sân nhà, trước cửa đình, chùa, trên thuyền,...

Địa bàn diễ xướng: Theo thống kê năm 2016, có 67 làng quan họ được đưa vào danh sách bảo tồn và phát triển di sản văn hóa (Bắc Giang có 23 làng quan họ, Bắc Ninh có 44 làng quan họ)