Bài soạn "Tự do" của P.Ê-luy-a số 5
I. Tác giả:
– Pôn Ê-luy-a (1895-1952) là nhà thơ lớn nước Pháp.
– Từng tham gia trào lưu siêu thực. Trong chiến tranh thế giới lần thứ 2, ông thoát ly chủ nghĩa siêu thực, cùng nhân dân Pháp kháng chiến chống chủ nghĩa phát xít.
– Thơ ông mang đậm chất trữ tình chính trị, mang đậm hơi thở của thời đại.
II. Bài thơ “Tự do”:
Được viết vào mùa hè 1941, trong lúc nước Pháp đang bị phát xít Đức xâm lược, in trong tập “Thơ ca và chân lý, 1942” (1942).
– Bài thơ được coi là kiệt tác, là thánh ca của thơ ca kháng chiến Pháp.
1.Chủ đề bài thơ.
– Em = Tự do (Tự do nhân hóa thành em– cách nói tha thiết, gần gũi nhưng cũng rất thiêng liêng, sâu xa).
Chủ đề: Khát vọng tự do cháy bỏng của nhà thơ (và của cả dân tộc Pháp) khi đất nước bị xâm lăng.
2. Những điểm nổi bật về nội dung và nghệ thuật :
a, Kết cấu bài thơ:
– Lặp kết cấu, cú pháp: 11/12 khổ thơ dịch (tương ứng 20/21 khổ thơ nguyên tác) lặp lại: “Trên … trên …Tôi viết tên em”.
– Điệp từ “trên” theo kiểu “xoáy tròn”->Hiệu quả nghệ thuật: Mạch cảm xúc hướng về tự do tuôn trào, triền miên, mạnh mẽ của những nô lệ rên xiết dưới ách phát xít.
b, Không gian, thời gian biểu hiện Tự Do và cách thức liên tưởng .
– Từ “trên” thể hiện cả không gian và thời gian:
+ Chỉ địa điểm – không gian( tôi viết Tự Do ở đâu, vào đâu)
+ Chỉ thời gian ( tôi viết Tự Do khi nào)
-Cách thức liên tưởng: Hình ảnh trong các khổ thơ thể hiện sự liên tưởng ngẫu hứng (Tự Do được viết mọi nơi, mọi lúc):
+ Viết tên em- Tự Do lên những vật cụ thể, hữu hình .
+ Viết tên em – Tự Do lên những cái trừu tượng, vô hình-> Khát vọng Tự Do hoá thân khắp không gian, xuyên suốt thời gian, hiện hữu trong cuộc đời mỗi con người.
III. Kết luận.
– Tình yêu tự do tha thiết tuôn trào trong trái tim nhà thơ đã đồng vọng trong tâm hồn cả dân tộc;Khát khao tự do biến thành khát khao hành động để giành lấy tự do cho tất cả mọi người.– Vì thế, bài thơ được xem là thánh ca của thơ kháng chiến Pháp.
III. Hướng dẫn soạn bài
Câu 1 (trang 173 sgk Văn 12 Tập 1):
- Chủ đề tác phẩm: Khát vọng tự do, khát vọng tự do cũng là lời kêu gọi hành động vì tự do của nhà thơ (và của cả dân tộc Pháp) khi đất nước bị phát xít xâm lăng.
- Hình ảnh trong bài thơ: giản dị lấy từ cuộc sống, bao gồm cả hình ảnh hữu hình và vô hình
+ Hữu hình: Viết trên trang vở, trên bàn học, trên cây xanh, trên đất cát, trên tuyết, trên gươm đao người lính, trên mũ áo các vua quan.
+ Vô hình: Viết trên thời thơ ấu âm vang, viết trên những mảnh đời trong xanh, trên ao mặt trời ẩm mốc, viết trên hồ vầng trăng lung linh...
Câu 2 (trang 173 sgk Văn 12 Tập 1):
- Tôi gọi tên em
- Tự Do.
+ Tự do - sức mạnh nhiệm màu.
+ Tự do - tái sinh những cuộc đời
→ Tình yêu tự do cũng là lời kêu gọi hy sinh vì tự do.
- Nghệ thuật trùng điệp thủ pháp liệt kê, nhân hóa, lặp từ ngữ, cấu trúc ... qua các khổ thơ. Tạo nên nhạc điệu thơ gợi mạch cảm xúc hướng về tự do tuôn trào, triền miên, mạnh mẽ.
Câu 3 (trang 173 sgk Văn 12 Tập 1):
- Từ "trên" thể hiện cả không gian và thời gian:
+ Chỉ địa điểm - không gian (ở đâu, vào đâu)
+ Chỉ thời gian ( tôi viết Tự Do khi nào)
- Tôi viết tên em lên mọi không gian bao la, lên mọi thời gian; Viết tên em lên những vật cụ thể hữu hình và cả những cái vô hình.
→ Hình ảnh được liên tưởng ngẫu hứng. Tình yêu, khát vọng tự do cháy bỏng của nhà thơ
Câu 4 (trang 173 sgk Văn 12 Tập 1):
- Bài thơ được xem là thánh ca của thơ kháng chiến Pháp. Trước hết đó là tình yêu tự do tha thiết tuôn trào trong chính trái tim nhà thơ, Êluya đã viết lên một bài thơ xúc động truyền khao khát tự do, khao khát hành động để giảnh lấy tự do mang đến cho tất cả mọi người.
- Bài thơ được in ra và phổ biến rộng khắp như truyền đơn kêu gọi tinh thần quyết tâm kháng chiến của nhân dân để có được tự do.
