Wayampi

Wayampi là tộc người bản xứ sống men theo các lưu vực sông ở Brazil. Dân số khoảng 1.615 người rải rác ở 11 khu làng. Họ sử dụng ngôn ngữ Wayampi và viết bằng chữ Latinh nhưng tỉ lệ biết chữ thấp. Bộ tộc này lập các nương rẫy nông nghiệp và săn bắn sử dụng mũi tên là chủ yếu. Wayampi có quan hệ thương mại tuyệt vời với tộc người da đỏ Wayana, họ chủ yếu trao đổi buôn sợi bông, chó săn, lông chim làm vũ khí,...Người Wayampi sinh sống ở Guiana, một tỉnh hải ngoại thuộc Pháp ở Nam Mỹ, và Brazil. Từ thế kỷ 18, nhiều người Wayampi đã tiếp xúc với thế giới bên ngoài thông qua các nhà truyền giáo. Các nhà nghiên cứu cho biết, hiện nay thế giới chỉ còn hai bộ tộc người Wayampi sống tách biệt hoàn toàn với bên ngoài. Họ chống lại người phương Tây, những nhà truyền giáo và thậm chí là các bộ tộc Wayampi láng giềng.

Phương thức sinh tồn của cư dân hai bộ tộc này là đánh cá, săn bắn, trồng trọt các loại cây như chuối, khoai lang. Người Wayampi có ba phương ngữ: Amapari Wayampi, Jari, và Oiyapoque Wayampi. Ngôn ngữ được viết theo ngữ âm dựa trên Bảng chữ cái phiên âm quốc tế, chứ không phải theo chính tả tiếng Pháp hoặc tiếng Bồ Đào Nha. Tỷ lệ biết chữ thấp. Wayampi đã từng chiến đấu với thực dân Pháp. Năm 1763, các tu sĩ Dòng Tên rời đi và phần lớn dân số giải tán. Từ đó họ trở nên hoàn toàn bị cô lập. Các báo cáo từ năm 1770 cho thấy tổng dân số là 6.000, so với 835 vào năm 1990. Từ năm 1820, một số nhóm phía bắc bắt đầu tiếp xúc với các quan chức Pháp và Maroons , nhưng hầu hết người Wayampi vẫn tiếp tục cô lập trong rừng A-ma-dôn trong suốt thế kỷ 18 và 19. Sự cô lập đến mức chỉ có thể đóng những chiếc xuồng tạm thời.