Trần Quang Khải (1241 – 1294)

Trần Quang Khải là một nhà chính trị, quân sự, tôn thất hoàng gia triều Trần. Ông là con thứ ba của vua Trần Thái Tông, là em cùng mẹ với vua Trần Thánh Tông. Theo quan hệ huyết thống, ông là con chú phải gọi Trần Quốc Tuần là anh con bác.

Ngay từ nhỏ, Trần Quang Khải đã được vua cha phong tước Chiêu Minh vương. Năm 1258, vua Trần Thánh Tông phong cho Trần Quang Khải tước Chiêu Minh Đại vương. Năm 1261, ông được phong làm Thái úy. Đến năm 1265, ông tiếp tục được phong chức lên làm Thượng tướng, vào trấn thủ Nghệ An. Đầu năm 1271, ông làm Tướng quốc thái úy, đứng trên cả Hưng Đạo vương Trần Quốc Tuấn.

Ông là người có công lớn trong cuộc kháng chiến chống quân Mông Nguyên lần thứ hai. Tháng 02/1285, quân của Toa Đô tấn công Nghệ An. Vừa mới vào, quân ta do Trần Nhật Duật chống cự không nổi, tướng Trần Quang Khai vào tiếp ứng nhưng không kịp.

Sau khi chiếm được Nghệ An, Toa Đô tấn công ra Thanh Hoá. Trần Quang Khai cùng nhiều tướng lĩnh khác và nhân dân Thanh Hoá tổ chức đánh địch kiên cường để bảo vệ làng mạc và chặn đường tiến quân của chúng. Vì quân địch quá mạnh, tướng Trần Quang Khải tạm thời cho quân rút lui.

Tháng 5/1285, dưới sự chỉ huy tối cao của Quốc công tiết chế Trần Quốc Tuấn, ông cùng Chiêu Văn vương Trần Nhật Duật và các tướng lĩnh điều binh thuyền tiến quân ra bắc, phản công tiệu diệt quân Nguyên. Thực hiện cuộc phản công này, Trần Quang Khải cùng với Trần Nhật Duật được giao nhiệm vụ chỉ huy quân đánh vào các đồn địch ở tả hữu dọc sông Hồng. Đích thân Trần Quang Khải dẫn đại quân tấn công vào Chương Dương (thuộc Thường Tín – Hà Nội; bên hữu ngạn sông Hồng, đối diện với Hàm Tử).

Trong cuộc kháng chiến chống quân Mông Nguyên lần thứ ba (1288), vai trò cũng như công lao của Trần Quang Khải như thế nào thì không có sách sử ghi chép. Kết thúc cuộc kháng chiến, ông tiếp tục giữ chức Tướng quốc Thái uý cai quản việc nước.