Gạo Pì Pất

Cao Bằng có nhiều giống lúa nếp địa phương nổi tiếng thơm ngon. Gạo Pì Pất nghĩa là gạo khi nấu chín thơm như mỡ vịt. Gạo nếp Pì Pất được người dân huyện Hòa An trồng từ lâu đời, nhưng qua nhiều năm do chưa chú trọng áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất nên năng suất thấp, cây hay bị đổ và dần bị thoái hóa do trồng cùng vùng hoặc cùng thửa với nhiều giống lúa nếp khác.

Để bảo tồn và phục tráng giống lúa Pì Pất Cao Bằng, năm 2011, Trung tâm Ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ Cao Bằng đã triển khai thực hiện Đề tài Nghiên cứu, bảo tồn và phục tráng giống lúa Pì Pất Cao Bằng. Kết quả của đề tài đã phục tráng thành công nguồn gen giống lúa đặc sản của địa phương, làm cơ sở để xây dựng nhãn hiệu tập thể cho gạo nếp đặc sản của Cao Bằng. Để kết quả nghiên cứu tiếp tục được ứng dụng và nhân rộng, đưa tiến bộ khoa học vào thực tiễn sản xuất, năm 2015, Liên hiệp Các hội khoa học và kỹ thuật tỉnh xây dựng mô hình liên kết "4 nhà" trong sản xuất, tiêu thụ lúa nếp hương Bảo Lạc, nếp ong Trùng Khánh và nếp Pì Pất Cao Bằng. Trong đó, mô hình nếp Pì Pất được triển khai tại 2 xã: Hưng Đạo, Vĩnh Quang (Thành phố) với diện tích 20 ha. Đến nay, diện tích duy trì khoảng 30 ha tại 2 xã Hưng Đạo, Vĩnh Quang và phường Đề Thám (Thành phố), tạo thị trường tiêu thụ ổn định, người dân yên tâm sản xuất.

Theo đánh giá của các nhà khoa học, gạo nếp Pì Pất có chất lượng vượt trội so với một số loại lúa nếp cùng loại được trồng ở Cao Bằng hay một số tỉnh miền Bắc ở một số đặc điểm, như: gạo đều hạt, không gẫy, tỷ lệ tấm thấp, hàm lượng protein và một số axit amin cao, khi nấu lên thơm, dẻo, mềm nhưng không nát… Nếp Pì Pất có mùi thơm từ khi còn là hạt thóc mới gặt từ ruộng về. Đến khi xát thành gạo, mùi thơm quyến rũ vẫn đọng lại trong từng hạt trắng ngần. Gạo nếp Pì Pất dùng làm nguyên liệu để làm các món, như: xôi, bánh gai, bánh trôi... tạo nên hương vị thơm, ngon.