Xuân này hơn hẳn mấy xuân qua
Thắng trận tin vui khắp nước nhà
Nam Bắc thi đua đánh giặc Mỹ
Tiến lên!
Toàn thắng ắt về ta!

Đại ý: Bài thơ chúc Tết năm 1968 của Bác Hồ tuy chỉ có năm câu ngắn gọn nhưng hàm chứa ý nghĩa sâu sắc và sức mạnh tinh thần to lớn. Mỗi câu thơ đều thể hiện niềm tin mãnh liệt vào thắng lợi cuối cùng của dân tộc. Đặc biệt, câu kết “Toàn thắng ắt về ta” như lời khẳng định chắc chắn, là ngọn lửa khích lệ, cổ vũ tinh thần chiến đấu của quân và dân ta trong những năm tháng kháng chiến ác liệt. Bài thơ không chỉ là lời chúc đầu xuân mà còn là mệnh lệnh, là niềm tin, là nguồn động viên vô giá từ vị lãnh tụ kính yêu. Nhờ vào lời chúc ấy, nhân dân ta thêm kiên định, vững vàng vượt qua khó khăn, tiếp tục chiến đấu cho đến ngày giành được độc lập, tự do và toàn thắng.

Năm qua thắng lợi vẻ vang
Năm nay tiền tuyến chắc càng thắng to
Vì độc lập, vì tự do
Đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào
Tiến lên! Chiến sĩ, đồng bào
Bắc - Nam sum họp xuân nào vui hơn.

Đại ý: Bài thơ chúc Tết năm 1969 của Bác Hồ, dù ngắn gọn và giản dị, vẫn chứa đựng tinh thần lạc quan, niềm tin mãnh liệt vào thắng lợi của dân tộc. Đây cũng là bài thơ chúc Tết cuối cùng của Người, mang giá trị lịch sử và cảm xúc đặc biệt. Từng câu chữ mộc mạc nhưng thấm đẫm tình yêu nước, khơi dậy sức mạnh, ý chí chiến đấu và niềm tin tất thắng trong lòng mỗi người dân Việt Nam. Chính những vần thơ ấy đã tiếp thêm nghị lực cho quân và dân ta vững bước “đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào”.

Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ
Chòm mây nhè nhẹ giữa tầng không
Cô em xóm núi xay ngô tối
Xay hết, lò than đã rực hồng.

Đại ý: Bài thơ toát lên nỗi buồn man mác, cô đơn của người con xa quê, khát khao được trở về với tự do và cuộc sống bình yên. Đó là tâm trạng của một tâm hồn nhạy cảm, luôn hướng về quê hương, đất nước dù đang trong hoàn cảnh tù đày. Ẩn sau những vần thơ giản dị là tình yêu sâu sắc với thiên nhiên, với con người và khát vọng được hòa mình vào cảnh vật, tìm lại sự tự do trong tâm hồn – một vẻ đẹp nhân văn cao cả của vị lãnh tụ vĩ đại.

Ví không có cảnh đông tàn
Thì đâu có cảnh huy hoàng ngày xuân
Nghĩ mình trong bước gian tuân
Tai ương rèn luyện tinh thần thêm hăng.

Đại ý: Bài thơ của Bác như là một lời khuyên, một lời răn dạy để mỗi chúng ta luôn có được tinh thần lạc quan, ý chí rèn luyện để trở thành một người tốt có thể vượt qua được những khó khăn, thử thách.

Trung thu vành vạch mảnh gương thu
Sáng khắp nhân gian bạc một màu
Sum họp nhà ai ăn Tết đó
Chẳng quên trong ngục kẻ ăn sầu

Trung thu ta cũng Tết trong tù
Trăng gió đêm thu gợn vẻ sầu
Chẳng được tự do mà thưởng nguyệt
Lòng theo vời vợi mảnh trăng thu

Đại ý: Tết Trung thu, trăng tròn vành vạch nhưng trong chốn ngục tù, vẫn có một "kẻ ăn sầu" bùi ngùi trước cảnh đoàn viên của mọi người. Buồn tủi là thế, bị giam cầm khổ đau là thế nhưng Người vẫn luôn giữ được cho mình tinh thần lạc quan, vẫn đón Tết trong tù và mong ngóng ngày được tự do.

Trong tù không rượu cũng không hoa
Cảnh đẹp đêm nay, khó hững hờ
Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ
Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ.

Núi ấp ôm mây, mây ấp núi
Lòng sông gương sáng, bụi không mờ
Bồi hồi dạo bước Tây phong lĩnh
Trông lại trời Nam, nhớ bạn xưa.

Rằm xuân lồng lộng trăng soi
Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân
Giữa dòng bàn bạc việc quân
Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền.

Ngục trung vô tửu diệc vô hoa,
Đối thử lương tiêu nại nhược hà?
Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt,
Nguyệt tòng song khích khán thi gia.

Tạm dịch:

Trong tù không rượu cũng không hoa,
Trước cảnh đẹp đêm nay biết làm thế nào?
Người hướng ra trước song ngắm trăng sáng,
Từ ngoài khe cửa, trăng ngắm nhà thơ.

Lời bình: Bài thơ “Vọng nguyệt” (Ngắm trăng) được viết trong hoàn cảnh Hồ Chí Minh bị giam cầm, nhưng nó lại bộc lộ một tâm hồn tự do và lãng mạn. Dù đang trong tù, Người vẫn dành thời gian để chiêm ngưỡng vẻ đẹp của trăng. Qua bài thơ, chúng ta cảm nhận được tinh thần vượt lên trên khó khăn, giữ vững niềm tin và tinh thần cách mạng của Người, với một trái tim luôn hướng về thiên nhiên và lý tưởng cao đẹp.

Phong như lợi kiếm ma sơn thạch,
Hàn tự tiêm phong thích thụ chi;
Viễn tự chung thanh thôi khách bộ,
Mục đồng xuy địch dẫn ngưu quy.

Tạm dịch:

Gió như gươm sắc mài đá núi,
Rét như giáo nhọn chích cành cây;
Tiếng chuông chùa xa giục bước chân khách,
Trẻ chăn trâu thổi sáo dẫn trâu về.

Lời bình: “Hoàng hôn” là một bài thơ khắc họa hình ảnh mặt trời lặn nơi vùng núi, với không gian thiên nhiên hoang sơ nhưng đầy sức sống. Bài thơ thể hiện sự hòa hợp giữa cảnh vật và con người, mang lại cảm giác yên bình, trầm lắng trước sự vĩnh cửu của thiên nhiên. Hồ Chí Minh bộc lộ những suy tư sâu lắng, chiêm nghiệm về thời gian và cuộc sống, nhưng vẫn giữ được sự tĩnh lặng trong tâm hồn.

Quế lâm phong cảnh giáp thiên hạ,
Như thi trung hoạ hoạ trung thi.
Sơn trung tiều phu xướng,
Giang thượng khách thuyền quy.
Kỳ!

Tạm dịch:

Phong cảnh Quế Lâm đẹp bậc nhất trong thiên hạ,
Khác nào tranh vẽ trong thơ, thơ trong tranh vẽ.
Trên núi, những người hái củi ca hát.
Dưới sông, thuyền khách trở về…
Thật kỳ lạ.

Lời bình: Tác phẩm này mang đậm nét thơ ca miêu tả vẻ đẹp thiên nhiên vùng Quế Lâm. Hồ Chí Minh đã sử dụng bút pháp tả cảnh tinh tế để vẽ lên bức tranh thiên nhiên thơ mộng, qua đó thể hiện tình yêu thiên nhiên và sự cảm nhận sâu sắc về cảnh sắc đất trời.

Thái dương mỗi tảo tòng sơn thượng,
Chiếu đắc toàn sơn xứ xứ hồng.
Chỉ vị lung tiền hữu hắc ảnh,
Thái dương vị chiếu đáo lung trung.

Tạm dịch:

Mỗi buổi sớm, mặt trời nhô lên từ đỉnh núi
Chiếu khắp núi, nơi nào cũng đỏ rực
Chỉ vì trước nhà tù có bóng đen
Mặt trời chưa rọi được vào trong ngục

Lời bình: “Triêu cảnh” (Cảnh buổi sáng) là bài thơ miêu tả khung cảnh buổi sáng tại chiến khu, khi thiên nhiên và con người cùng hòa mình vào công việc mới. Hình ảnh mặt trời mọc biểu tượng cho sự sống và hy vọng, mang đến cảm giác tươi sáng, lạc quan về cuộc chiến đấu và xây dựng đất nước.

Mai khôi hoa khai hoa hựu tạ,Hoa khai hoa tạ lưỡng vô tình;
Hoa hương thấu nhập lung môn lý,
Hướng tại lung nhân tố bất bình.

Tạm dịch:

Hoa hồng nở hoa hồng lại tàn,
Hoa nở hoa tàn đều vô tình;
Hương thơm bay vào thấu trong ngục,
Tới kể với người trong ngục nỗi bất bình.

Lời bình :Tác phẩm “Vãn cảnh” là một bức tranh thiên nhiên yên bình nhưng cũng đầy sâu lắng, thể hiện những suy ngẫm của Hồ Chí Minh về cuộc sống và cách mạng. Bằng lối thơ nhẹ nhàng, Người đã vẽ nên cảnh sắc thiên nhiên thanh tĩnh, qua đó gửi gắm niềm tin vào tương lai và sự an bình sau những gian truân, thử thách.

Non xa xa, nước xa xa,
Nào phải thênh thang mới gọi là.
Đây suối Lê-nin, kia núi Mác,
Hai tay xây dựng một sơn hà.

Lời bình: Bài thơ ca ngợi sự hùng vĩ và yên bình của Pác Bó, nơi đã trở thành biểu tượng của cách mạng. Qua bài thơ, Hồ Chí Minh không chỉ bộc lộ tình yêu thiên nhiên mà còn khẳng định lòng tin vào tương lai tươi sáng của dân tộc, dựa trên những giá trị của quá khứ và sự kiên cường của nhân dân.

Cảnh rừng Việt Bắc thật là hay,
Vượn hót chim kêu suốt cả ngày,
Khách đến thì mời ngô nếp nướng,
Săn về thường chén thịt rừng quay,
Non xanh, nước biếc tha hồ dạo,
Rượu ngọt, chè tươi mặc sức say.
Kháng chiến thành công ta trở lại,
Trăng xưa, hạc cũ với xuân này.

Lời bình:

Bài thơ miêu tả vẻ đẹp hùng vĩ và hoang sơ của rừng Việt Bắc, nơi đã chứng kiến nhiều sự kiện lịch sử quan trọng trong cuộc kháng chiến. Hồ Chí Minh khéo léo sử dụng những hình ảnh thiên nhiên để bộc lộ lòng tự hào về vùng căn cứ cách mạng và tình yêu sâu nặng với đất nước. Sự hài hòa giữa thiên nhiên và con người trong bài thơ cũng thể hiện tinh thần đoàn kết, kiên cường của quân dân ta.

Sáng ra bờ suối, tối vào hang,
Cháo bẹ, rau măng vẫn sẵn sàng.
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng,
Cuộc đời cách mạng thật là sang.

Lời bình: Bài thơ này phản ánh cuộc sống giản dị mà thanh thản của Hồ Chí Minh tại Pác Bó, một nơi tuy nghèo khó nhưng tràn đầy niềm vui và ý chí cách mạng. Những hình ảnh như “cháo bẹ rau măng” hay “bàn đá chông chênh” thể hiện sự lạc quan, yêu đời của Người trong điều kiện khắc nghiệt, đồng thời cho thấy sự kiên định với lý tưởng cách mạng.

Hai mươi năm trước ở hang này
Đảng vạch con đường đánh Nhật, Tây
Lãnh đạo toàn dân ra chiến đấu
Non sông gấm vóc có ngày nay.

Lời bình: Bài thơ là những dòng hồi tưởng của Hồ Chí Minh khi quay lại hang Pác Bó, nơi gắn bó với những ngày đầu hoạt động cách mạng. Qua đó, Người thể hiện sự tự hào về quá khứ gian khổ nhưng đầy ý nghĩa, và lòng biết ơn đối với vùng đất đã chở che cho cách mạng. Tình yêu quê hương và lòng trung thành với lý tưởng cách mạng thấm đẫm trong từng câu thơ giản dị mà sâu sắc.

Bắc Nam sẽ sum họp một nhà,
Bác cháu ta gặp mặt; trẻ già vui chung.
Nhớ thương các cháu vô cùng,
Mong sao mỗi cháu là một anh hùng thiếu nhi.

Lời bình: Bài thơ thể hiện tình cảm yêu thương và sự quan tâm sâu sắc của Hồ Chí Minh đối với các em nhỏ ở miền Nam, những người phải chịu đựng nhiều gian khổ do chiến tranh. Qua đó, Người gửi gắm niềm tin vào thế hệ tương lai, động viên các em cố gắng học tập và giữ vững lý tưởng yêu nước.

Dân ta phải biết nước ta,
Một là yêu nước, hai là trí tri.
Hai mươi bảy tỉnh Bắc Kỳ,
Sáu tỉnh thì ở biên thuỳ Trung Hoa.
Lai Châu, Lao Kay không xa,
Hà Giang kề đó bước qua Cao Bằng.
Lạng Sơn một tỉnh vắt ngang,
Xuống gần miền bể rõ ràng Mông Cay (Moncay).
Gần bể mấy tỉnh đẹp thay,
Quảng Yên nhiều cá không tày Kiến An.
Thái Bình từ đó đi sang,
Năm mươi cây số bước sang Ninh Bình.
Hạ du mấy tỉnh xinh xinh
Nam Định, Phủ Lý đi quành Hưng Yên.
Hải Dương, Hà Đông gần miền,
Đi qua Hà Nội đến liền Bắc Ninh.
Bắc Giang non nước hữu tình,
Đi quanh trở lại là thành Sơn Tây.
Phúc Yên cũng ở gần đây,
Vĩnh Yên, Phú Thọ xưa nay kề liền.
Tuyên Quang, Yên Bái, Thái Nguyên,
Đi lên Bắc Kạn là miền thượng du.
Sơn La xa cách mịt mù,
Theo sông Đà xuống, vào khu Hoà Bình.
Hải Phòng cửa bể xinh xinh,
Thuyền bè đi lại linh đình bán buôn.
Mười một vạn rưỡi dặm vuông,
Nhân dân thì có tám hơn triệu người.

Trung Kỳ một dải đất dài,
Bên đông biển rộng, bên đoài rừng xanh.
Thanh Hoá phong cảnh đẹp xinh,
Nghệ An, Hà Tĩnh tục danh Lam Hồng.
Quảng Bình, Quảng Trị vào trong,
Thừa Thiên có Huế cũng không xa gì.
Quảng Nam, Quảng Ngãi gần kề,
Muốn vào Bình Định đi về cũng mau.
Phú Yên trước, Khánh Hoà sau,
Người ta thường gọi Sông Cầu, Nha Trang.
Ninh Thuận tỉnh lý Phan Rang,
Bình Thuận, Phan Thiết gọi thường sử nhau.
Mười ba tỉnh ấy trung châu,
Lại còn năm tỉnh thượng du cũng gần:
Đi từ cửa bể Quy Nhơn,
Bảy mươi cây số đến phần Gia Lai.
Kông Tum tiếp giáp tỉnh này,
Qua Ban Mê Thuột một ngày tới nơi.
Muốn tìm mát mẻ thảnh thơi,
Thì qua Đà Lạt mà chơi cũng gần.
Đường theo sườn núi xoay vần,
Di Linh đi xuống nóng dần tăng lên.
Ấy mười tám tỉnh dưới trên,
Còn ba hải cảng kể tên sau này:
Quy Nhơn, Đà Nẵng là hai,
Nhưng mà tốt nhất mai này: Cam Ranh.
Nước non non nước hữu tình,
Trung Kỳ sáu triệu dân sinh còn thừa.

Vào Nam thì đến Biên Hoà,
Rồi qua Gia Định cũng là xinh xinh.
Thủ Dầu Một đến Tây Ninh,
Đi xuống Bà Rịa gần quành Tân An.
Mỹ Tho, Gò Công một đàng,
Bến Tre, Sa Đéc đồng hàng Vĩnh Long.
Châu Đốc địa thế nhiều sông,
Hà Tiên gần bể đi gần Long Xuyên.
Cần Thơ, Rạch Giá gần miền,
Sóc Trăng đi xuống gần liền Bạc Liêu.
Cà Mau gần bể, cá nhiều,
Nam Kỳ mấy tỉnh thương yêu một nhà.
Sài Gòn, Chợ Lớn phồn hoa,
Đều là lãnh thổ nước nhà Việt Nam.

Lời bình: Qua tác phẩm, Hồ Chí Minh muốn giới thiệu về địa lý, văn hóa và lịch sử của Việt Nam. Đây là một bài thơ mang tính giáo dục, giúp người dân hiểu rõ hơn về quê hương, từ đó thêm yêu và có trách nhiệm hơn trong việc bảo vệ, xây dựng Tổ quốc.

Đảng ta vĩ đại như biển rộng, như núi cao
Ba mươi năm phấn đấu và thắng lợi biết bao nhiêu tình!
Đảng ta là đạo đức, là văn minh
Là thống nhất, độc lập, là hoà bình, ấm no
Công ơn Đảng thật là to
Ba mươi năm lịch sử Đảng là cả một pho lịch sử bằng vàng

Lời bình: Tác phẩm là sự tôn vinh vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam trong sự nghiệp cách mạng. Hồ Chí Minh khẳng định Đảng ta là đội ngũ tiên phong, là người lãnh đạo sáng suốt của nhân dân Việt Nam trong cuộc đấu tranh giành độc lập và xây dựng đất nước.